12 Adalar ve Yarattığı Sorunlar

TÜRKİYE - YUNANİSTAN ARASINDA SORUN YARATAN 12 ADALAR

Ülkemizde, hamaset nutukları atmaya meraklı yada ,  milliyetçilik-ulusalcılık veya kafatasçılıkta  mangalda kül bırakmayacak derecede atıp tutanların dillerinden düşürmedikleri iki ana konu vardır, bunlardan ilki Misak-ı Milli sınırları içinde bulunan, toprağı için değilde petrolü için sevdiğimiz Kerkük ve Musul yöreleri, diğeri ise Misak-ı Milli kapsamı içinde olmasa da burnumuzun dibinde yeralan 12 Adalar.
                             
                                Türkiye - Yunanistan ve 12 Adalar

Özellikle Atatürk ve Cumhuriyet düşmanları yada savaş çığırtkanları yılda bir iki defa temcit pilavı gibi konuyu masaya getirir, elinizle verdiniz, sattınız, Ege'yi Yunan gölü yaptınız gibi safsataları sıralarken, Atatürk'çü geçinenlerden bazıları ise cehaletine ve milliyetçilik dürtülerine yenilerek getirin bizi iktidara alayım adaların hepsini der.

                                Şovenist gurupları pohpohlayan asparagas gazete haberleri

İki tarafada tavsiyemiz odurki öyle saçma sapan, aslı astarı olmayan iddia veya önerileri atıp tutacaklarına, kullanılması bilindiğinde cilt cilt ansiklopediyi geride bırakacak bir teknoloji ürünü olan internete girsinler ve biraz gezinsinler, gerçeği öğrensinler.

12 Adalar ve Osmanlı Hakimiyeti :
"12 Adalar" adıyla anılan ve ismini ada sayısıyla değil yerel yönetim idare sistemine izafeten alan
adalar, Güney Ege'de Sakız-Girit ve Rodos üçgeni içinde bulunan ada ve adacıklar gurubudur ve
tamamı Yunanistan'a ait olan 14 tanesi büyük, geri kalanıda küçük adacıklar olmak üzere toplamı 24 ü geçen ada ve adacıklardan oluşur.

                                12 Adalar (Menteşe Adaları) adı ile anılan adalar gurubu

Antik Çağ'da, Antik Dönem Yunan'lıların hakimiyetinde bulunan adalardan Rodos ve Kos (İstanköy) Adaları köklü tarihi geçmişleriyle anılır.

Adalar Gurubu, 1522 yılında Osmanlı Kuvvetlerince "Hospitalier Şovalyeleri" nin mağlup edilmesi ve Rodos Adası'nın fethi sonucunda Osmanlı topraklarına katılmıştır.

                                Rodos Adasının Fethi temsili resim.

Avrupa'lıların "Güney Sporat Adaları" yada "Güney Sporatlar" dedikleri adalara Osmanlı'lar önce Ege Adaları, daha sonraları ise Akdeniz'deki adalarla birlikte sayılarak "Cezayir-i Bahr-i Sefid"  (Akdeniz Adaları) veya "Cezayir-i İsna Aşer" olarak adlandırılmış, son olarak da, Osmanlı'larca Gayri Müslimlerin yerleşik olduğu yerlerde yörenin idaresi, yöre halkınca seçilen 12 kişilik meclislerle gerçekleştiğinden, bu adalara da meclis temsilcileri adına izafeten "12 Adalar" adı verilmiştir.

12 Adalar Osmanlı hakimiyetine geçtiğinde önce Rodos Adası'da dahil olmak üzere Midilli Sancakbeyliği'ne, sonra Kaptanpaşa Eyaleti'ne, 1867 yılında ise Cezayir Eyaleti'ne bağlanmışkır.

Türkiye Ege kıyılarının hemen yakınında bulunan ve yaklaşık 400 yıl boyunca Osmanlı idaresinde kalan ve çoğunluğun nüfus yapısı gayri müslimlerden oluşan 12 ada gurubunun kaderi 1912 yılından itibaren değişir:

12 Adalar'ın elden çıkması :
İtalyanlar 1911 yılının Eylül ayı sonuna doğru Trablusgarp'ı ele geçirmek için bir saldırı düzenler ama baraşarısız kalır, bunun üzerine başka yollara başvurur, II. Abdulhamit döneminde zayıflamış durumda olan ve Haliç'te çürümeye terkedilen donanmanın zayıflığından istifade ederek,1912 Mayıs ayında Ege kıyılarına gelerek 12 Ada gurubunu tamamen işgal eder ve adalar karşılığında Trablusgarp'ın kendilerini verilmesini ister.

Bu arada Balkan ülkelerininde iştahı kabarır ve Osmanlı'ya karşı savaş ilan eder, fırsattan yararlanan Yunanistan hemen harekete geçerek Averof Zırhlısı ile Osmanlı Ege kıyılarına kadar sokulur ve birkaç küçük ada ile birlikte Midilli Adası'nı işgal eder.

Özellikle donanma yönünden çok zor durumda kalan Osmanlı, İtalyanların teklifini kabul ederek 18.Ekim.1912 tarihinde yapılan Uşi (Ouchy) antlaşması uyarınca, adalara karşılık Trablusgarp'ı İtalyanlara teslim eder.
                                          Atatürk Trablusgarp Cephesinde

Ancak Osmanlı idaresi,adaların Yunanistan tarafından işgal edilebileceği korkusu ile, antlaşmaya konulan geçici bir madde uyarında 12 Adaları'nın Balkan Savaşı sonlanıncaya kadar İtalyanların hakimiyetinde emaneten kalmasını kabul eder.

Osmanlı'nın Balkan Savaşı sonuçları hakkındaki düşüncesi doğru çıkar, I nci ve II nci Balkan Savaşlarında (1913) Osmanlı resmen hezimete uğrar, Bulgarlar Edirne'yi ele geçirmiş ilerlerken, Yunanistan Ege'ki tüm adaları işgal eder ve sadece İtalyanlara emaneten verildiği için 12 Adalar Yunan işgalinden kurtulur

                                Balkan Savaşlarında Yunanistan başkaldırısı

Donanması tamamen işlerliğini kaybettiğinden, Osmanlı'nın artık Ege ve Akdeniz'deki adalar üzerinde yaptırım gücü açıkça yok olmuş, bu nedenle adaların kapanın elinde kalmasını önlemek amacıyle Londra (30 Mayıs 1913) ve Atina (14 Kasım 1913) Antlaşmalarıyle, anılan denizlerdeki adaların geleceğinin "büyük devletlerce" belirlenmesi kararı alınır.

                                 Balkan Savaşlarında Bulgar Askerleri.

Bu karar uyarınca, Ege Denizinde karmaşaya son verilmek amacıyla toplanan "Londra Büyükelçiler
Konferansı"nda adalar konusunda nihai karar verilir (14 Şubat 1914), Osmanlı bu karara itiraz etmiş olsada, itiraz itibara alınmaz ve uygulanır, bu karara göre :

1. İmroz (Gökçeada) , Bozcaada ve Meis Adası Osmanlılara bırakıldı.
2. Emaneten verilmiş olan 12 Adalar İtalyanlara gerçek olarak verilirken,
3. Bunların dışında kalan tüm ada ve adacıklar Yunanistan'a bırakılır.

                                 Sevr Antlaşması sonrası Osmanlı toprakları.

Osmanlı için en büyük felaket olan ve sonunu getiren I.Dünya Savaşı hezimeti sonrası ise Sevr Antlaşması (10 Ağustos 1920) uyarınca Anadolu'nun üçte ikisinden fazlası İngiliz, Fransız, Fransız ve İtalya arasında paylaştırılırken, ek olarak Meis Adası da Yunanistan'a verilmiş, diğer maddeler ise aynen teyid edilmiştir.

Kurtuluş Zaferi ve sonrası :
Kurtuluş Savaşı zaferi ve ardından gelen Lozan Antlaşması'nda (24 Temmuz 1923) öncelikli amaç  Misak-ı Milli deki sınırlarımızı muhataplarımıza kabul ettirmekti ki adalar, Misak-ı Milli' de yoktu.
(Misak-ı Milli konusu daha sonra detaylı olarak işlenecektir)

                                Misak-ı Milli Sınırları

Buna rağmen Lozan'a giden İsmet Paşa'nın başkanlığındaki heyete TBMM'nin verdiği 14 adet talimattan 4 ncü talimat "Ege Adaları" ile ilgiliydi.
4 ncü Talimatda, müzakereler sırasında öncelik Çanakkale'ye yakın adalar istenecek, zorluk çıkarırlarsa Ankara'dan talimat bekleneceği belirtiliyordu.

Adalar konusu 25 Kasım 1923 günü "Toprak ve Asker Komisyonu"nun 6. oturumunda gündeme geldi ve çalışmalara başlandı.

                                Lozan Antlaşması çalışmalarında Türk Heyeti

Türk heyetinin Ankara'dan gelen talimat gereği talep ettiği adalar ile tüm adaların tabi olacağı statü ile ilgili önerileri şöyle sıralanabilir :

1. Türkiye'den ilk teklif :
Osmanlı döneminden elimizde kalan Gökçeada ile Bozcaada'ya ek olarak Semadirek, Limni, Sakız, Midilli, Meis, Sisam ve Nikerya Adalarının Türkiye'ye verilmesi,
Ancak yapılan uzun tartışmalarda sonuç alınamayınca

2. İkinci teklif :
Yine Gökçeada ve Bozcaada'ya ek olarak Meis,Semadirek ve Tavşan Adalarının Türkiye'ye bırakılması, Yunanistan'a verilmesi istenen adaların ise Özerk yönetimle Türkiye'ye bağlı kalması

                                Lozan Antlaşmasından başka bir tablo.

Sonuç :
Lozan Antlaşmasının kabul edilen 12. maddesi uyarınca :
1. Gökçeada - Bozcaada - Tavşan Adaları ile Yalnızca Anadolu sahillerine 3 Milden daha az uzaklıkta bulunan tüm adalar - adacıklar ve kayalıklar Türkiye'ye verilmiş;
2. Meis Adası ile 12 Adalar (Menteşe Adaları) İtalyanlara ;
3. Geride kalan tüm ada ve adacıklar iseYunanistan'a bırakılmıştır.

4. Antlaşmanın 13. Maddesi uyarınca :
Yunanistan'a bırakılan adalardan Türkiye sahillerine yakın olan Midilli - Sakız - Sisam - Ahikerya ve Saruhan Adalarında, Polis veya jandarma kuvvetlerinin taşıyacakları hafif silahlar haricinde Türkiye'yi tehdit edebilecek her türlü, askeri üs, ağır silah ve benzerlerin inşaası, bulundurulması tamamen yasaklanmıştır.

Paris Antlaşması (1947) ve 12 Adalar :
II nci Dünya Savaşı'ndan yenik olarak çıkan ve 1912 yılında kendisine Osmanlı tarafından emanet olarak verilen ama sonradan sahip olduğu ve Lozan Antlaşmasıyle de sahipliliği teyidedilen Menteşe Adaları (12 Adalar) ile yine Lozan Antlaşmasıyle kendilerine verilen Meis Adası, bağlı bulunan adacıkları ve kayalıkları terkeden İtalya ile 10 Şubat 1947 tarihinde, galip devletler arasında yapılan "Paris İtalyan Barış Antlaşması" nın Madde 13 / d fıkrası ve Madde 14 uyarınca, Menteşe Adaları (12 Adalar) ile Meis Adası'nı bitişik adacıkları ile birlikte, askerden arındırılmış olmak kaydıyle Yunanistan Devleti'ne verilmesi kararlaştırılmıştır.

                                Paris İtalyan Barış Antlaşmasında tereflar

Davet edildiği halde Türk Hükümeti'nin katılmadığı bu antlaşma ile bir Yunanistan gölü durumuna gelen Ege Denizi'nde hava sahası sorunları ile Türkiye Sahiline 3 Millik mesafe dışında bulunduğu halde, 12 Adalar gurubunda adı geçmeyen kayalıklar sorunu her iki tarafın şovenistleri tarafından senede bir iki defa sanki başka işleri yokmuş gibi gündeme getirilir.
(Bu konuyu detaylı olarak ayrıca işliyeceğiz.)


BUNLARDA İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR

Dünyanın en güçlü donanmalarının geçemediği Çanakkala Boğazı

Türkiye'nin yüzünü kızartacak bir şovenistler olayı, 6-7 Eylül Olaylarının öncesi ve sonrası.

6-7 Eylül Olayları detayları, görsellerle dünyaya rezil olduğumuz gece.

ABD nde İkiz Kulelere 11 Eylülde yolcu uçakları ile yapılan menfur saldırı.

Osmanlı Sadrazamları, Yükseliş döneminde.







Follow @AlpWebSite
Bizi Takip Edin
Tweetle