Osmanlı Türk Hamamları

TÜRK ve OSMANLI’da HAMAMLAR – HAMAM GELENEKLERİ

Herne kadar ülkemiz ile dış ülkelerde taş veya mermer tabanlı, kurnalı, küvetli klasikleşmiş hamamlar “Türk Hamamı” olarak anılmış olsada , bu tür hamamların geçmişi Romalılar’a kadar uzanır.

Vezüv Yanardağı’nın patlaması sonucunda, hemen yakınında bulunan ve kızgın küllerle üzeri örtülen, bu nedenle  canlı cansız tüm varlıkları asırlarca toprak altında kalan ünlü Roma Kentlerinden “Pompeii” nin bulunduğu bölgedeki yapılan kazılarda, Romalılar’ın bu tür hamamları inşa ettikleri ve kullandıkları görülmüştür.

Hamam kalıntılarının incelenmesinde, Romalılar’ın bu hamamları sadece temizlik için değil zevk ve eğlence için de kullandıkları anlaşılmış, ayrıca günümüzde “Sauna” olarak adlandırılan sıcak buhar banyolu, sıcak ve soğuk havuzlu Fin Hamamları’nında yine Romalılar’ca kullanıldığı tesbit edilmiştir.  

Yine bu kazılarda, hamamların en ince detaylar göz önüne alınarak inşa edildiği görülmüş, zamanında Roma’da toplumsal sınıf varlığı sebebiyle, hamam külliyelerinde asiller ile kölelerin hamam girişleri ile yıkanma mekanları tamamen ayrı olarak inşa edilmişti.

TÜRK – OSMANLI HAMAMLARI

Adını, Arapça “Hammam” kelimesinden alan ve özel bir sistemle ısıtılan, sıcak ve soğuk suyu bulunan, yıkanma amacıyla kullanılan yapı anlamına gelen  hamamlar, Osmanlılar zamanında özellikle F.Sultan Mehmed’in İstanbul’u fethinin ardından peyderpey, başta İstanbul ve Bursa olmak üzere imparatorluğun her kentinde yapılmaya başlanmış, 17. Yüzyıla gelindiğinde sadece İstanbul’da 168 adet büyük çarşı hamamının inşa edildiği saptanmıştır.

TÜRK HAMAMI ÖZELLİKLERİ

Hamam çalışanları :

Müşterilere hizmet veren, yıkanmalarına yardım edenlerden :

Erkek olanlara TELLAK,

Kadın olanlara NATIR    adı verilir.

Hamam Bölümleri :

Soyunma Yerleri : Hamam girişinde geniş bir sofa (salon) ve çevresinde bölmeli sekiler (Divan) bulunur, yıkanmaktan çıkanlar bu sekilere oturarak yada uzanarak dinlenirler.

Yıkanma Yerleri : Soğukluktan (Giriş koridoru) geçilerek ve devamlı kapalı bulunan tokmaklı                                       ahşap kapıdan girilen sıcak yıkanma hamam bölümü :

Bu bölümde birkaç kısma ayrılır :

Kurna başı       : Müşterilerin teker teker oturup yıkandıkları kurnaların bulunduğu yer.

Halvet              : Tek başına yıkanılan kapalı bölmeler, bazı hamamlarda bu bölümlerde küvet te bulunur.

Göbek taşı       : Üzerine uzanılıp terlenen, kese yapılan, zeminden biraz yüksek taştan yada               mermerden

    yapılmış çeşitli geometrik şeklindeki yer.

Isıtma Yeri (Külhan) : Hamamın yani yıkanma yerinin altında ateş ve alevin oluştuğu yerdir ve buradan çıkan alev ve duman birden fazla kanallarla zemin altından geçerek duvarlara ve yine aynı kanalarla “Tüteklik” bir nevi baca ile dışarı çıkar.

Devamlı yanan ocağın üzerindeki su deposuda hamamın sıcak suyunu temin eder.

Çarşı hamamları hergün açıktır ve hafta içinde bazı günler hamam sadece kadınlara hizmet verir, birbirine yapışık olarak yapılmış çift hamamlarda ise erkek ve kadınlara ayrı ayrı iki hamam ile hizmet verilir.

Osmanlı dan kalma hamamlar dünyaca tanınmış durumdadır, özelliklede İstanbul ve Bursa hamamları klasikleşmiş Türk Hamamları olarak isim yapmıştır.

Genel kategori olarak dört sınıfa ayrılan hamamlardan en çok ayakta kalan ve kullanılabilir durumda olanlar Çarşı hamamları ile Kaplıca hamamlarıdır, zaman içinde yok olmaya yüz tutmuş diğer iki hamamdan. 

Dolmabahçe Sarayı ile Topkapı Sarayı’ndaki  hamamlar günümüze kadar gelmiş, geride kalan tüm Saray ve Konak Hamamları tamamen yok olmuştur.

ETİKETLER :
OSMANLI - HAMAMLAR - POMPEİİ - ROMA - TELLAK - NATIR - DOLMABAHÇE - TOPKAPI - SARAY HAMAMLARI - KONAK HAMAMLARI - ÇARŞI HAMAMLARI - SAUNA - FİN HAMAMI - KURNA - GÖBEK TAŞI - KÜLHAN

İLGİLİ KONULAR :
Osmanlı-Türk Hamam Görselleri
Modern Türk Hamam Resimleri
Fin Hamamları (Saunalar)
Sauna Resimleri-1
Sauna Resimleri-2



.. Bizi Takip Edin
Bizi Takip Edin
Tweetle