Maya Uygarlığında Din

MAYA UYGARLIĞINDA DİN ve İNANIŞLAR

Din

Mayalar’da din ve din adamlarının başta yönetim olmak üzere bir çok alanda etkili olduğu görülmüştür. Siyasal alandaki ilişkileri ile bilimi temsil ettikleri inanışı, onların halk üzerinde ne kadar etkili olduğunun bir göstergesidir.

Maya Şamanı Tütün içerken

Mayalar’ın altın çağı olarak nitelendirilen Klasik Dönemde yöneticiler sınıfında söz sahibi olan din adamlarının, din anlaşıyı ve detayları tam olarak bilinmesede, Klasik Dönem sonrasında da etkisini gösteren dinin inanç biçimi kısmende olsa öğrenilmiştir.

Mayaların ilk inandıkları tek Tanrılı Mu dinidir ama sonraları çok Tanrılı dine dönmüşlerdir.

Araştırmalara bulunan bulgulara göre Maya Dininde esas olan üç özellik vardır. Bunlar Çok Tanrıcılık(Politeist), Natüralist ve Düalist tir.

Çok Tanrıcılık, meydana gelen ve sebebleri bilinmeyen etkileyici tabiat olaylarınının ayrı ayrı ilahlarca meydan geldiği düşüncesinden doğmuştur. 

Naturalist bilindiği gibi atmosferdeki olayların ilahlaştırılmasıdır. Maya Düalistliğinde iyi ve kötü ikilemi yapılmakla birlikte “hayır ve şer ilahtandır” ilkeside yer almaktadır.İyilik ilahları ile kötülük ilahları devamlı çatışma halindedir.

        Tikal'de Bir Tapınak

Eski Maya din adamlarının uygulama şekli, onların birer “Şaman” olabileceklerini göstermektedir. Şamanizm, Amerika’da Kızılderililer tarafındanda inanılan bir din olduğu gibi Asya’deki bazı ülkelerdede inanılmaktadır.

Ancak Asya ve Maya Şamanizmi arasındaki tek fark, transa geçme durumunda kendisini gösterir. Asya’da transa geçerken hiçbir uyuşturucu madde kullanılmazken Mayalar’da halusinojen ve psikoaktif maddeler kullanılmaktadır.

Din adamlarının hiyeraşisinde kariyer ve görevine göre birtakım unvanlar kullanılmaktadır :

Eyalet beyi dinadamı ( Halach huinic kuckkabal’ın)

Din adamlarının başı  (Ah K’in may ya da ahau kan mai)

Yasal din adamı…..  (Ah K’in)

Kurbancı din adamı   ( Ah nacom)

                                                      Kahin din adamı….   (Chilam)

                                                      Din adamı yardımcısı  ( Cha ako’ob)

Mayalar’da İlahlar : 

Kukulkan İlahı (Tüylü Yılan);

Hunab Ku : Tek olan anlamına gelen ismindende anlaşılacağı gibi, en büyük ve mutlak ilahtır. Tüm ilahların efendisi ve babasıdır. Yaradan da, ölçüleri ve hareketi verende odur.

Itzamna : Gök yüzünün, gecenin, gündüzün efendisidir ve Hunab Ku’nun oğludur, Güneş ilahı olarakda adlandırılır.Kartal burunlu,dişsiz ve sakallı şeklinde bir Sembolle ifade edilir.

Ixchel : Itzamna’nın eşidir. Ay’ın ve Dokumanın efendisidir. Su hareketlerine ve baskınlarına hükmeder.Bir testi ile yere su döken sembolle tasvir edilir.

Kinich Ahau : Itzamna’nın oğludur ve “Güneş İlahı” dır.

Ix Chebel Ya’ax : Kinich Ahau’nun eşidir.

Kukulkan : Toltekler ve Aztekler’ce ilahlaştırılan bir efsane kişidir ve “Sakallı Yılan” şeklinde tasvir edildiği için bu adlada adlandırılır. İnsanlarla bir müddet birlikte bulunmuş, onlara uygarlığı  ve doğru yolu öğrettikten sonra göklere dönmüştür.

Sembolü tüylü yılan şeklindedir.

                                                                                                                          Tüylü Yılan Yontusu

Chac : Yıldırım, Şimşek ve yağmur ilahıdır. İki köpek dişi görünen bir sembolle ifade edilir.

Wakax Yol K’awil : Mısır bitkisi ilahıdır, Sembolü iki adet mısırdır.

Ah Puch,Kisin : Ölüm İlahıdır.

Ixtab : İntihan İlahesidir, Kisin’in eşidir, bir tür ölülere rehberlik ve eşlik eder)

Yum kaax : Savaş ilahıdır aynı zamanda mısır ilahı olarakda geçer.

Xaman Ek : Kuzeydeki bir yıldızın ilahıdır.

Yaradılış :

Mayaların geçmişi çok eski tarihlere dayanmasına rağmen, dünyanın ve insanların yaradılışı hakkındaki tezleri günümüzde dahi kabul görebilir durumundadır.

            San Bartolo'da bir Freks

Maya geleneklerine  ve kutsal kitapları “Popol Vuh”a göre :

Yeryüzündeki canlılar uzun zaman dilimlerini kapsayan, tufan yada başka tür afet gibi yıkımlarla yok olan dört çağ geçirmiştir, ve şimdi beşinci çağda bulunmaktayız.

Şimdiki dünyamız, dört yönde yerleşmiş koruyucu ilah olan(Bacab’lar) dört kardeş tarafından taşınmakta ve muhafaza edilmektedir.

Yine kutsal kitaplarına göre dünya ile canlıların meydana gelmesi ve daha sonraki çağlarda Mayalar’ın yaradılışı şöyle açıklamaktadır.

“Ses fiil demektir, kelam da yaradılış. Yer kelam ile yaratıldı. Kelam 7 rakamı  oluşturularak geldi.(…)

O devirdeki varlıklar şekilsizdi. Konuşmasını bilmiyorlardı. Daha Güneş görünmüyordu.(…)

İlahlar 4 ncü çağın ilk insanlarını yoğurarak oluşturdular. 4 ncü Çağın ataları olarak önce 4 erkek yaptılar, sonra erkekler uyurken kelam yoluyla onlara 4 kadın yaptılar.

(Günümüz semavi dinlerinin inanışı olan, Ol Dedi oldu ve Adem ile Havva’nın yaradılışına benzerlik)
                                                                                                                       Güneş Diski (Copan)

Bu atalar ilahlara benzer olark yapılmışlardı, benzerleriydi, mükemmeldiler.

Gördükleri  her şeyi öğreniyor, anlıyorlardı.

Bilgi ve bildiklerini dağlara, taşlara, doğaya yansıttılar.

İlahlarla aynı dili konuşuyorlar ve birbirleriyle mükemmel biçimde anlaşıyorlardı.

Sonunda her şeyi bildiler ve yer ve göğün dört köşesini, dört yönünü incelediler.

(Uzaydan gelmiş yaratıklara benzetiliyor)

Fakat büyük ilahlara denk olmaları, onların hoşuna gitmedi, böyle olunca ilahlarla insanlar arasında ayırım kalmıyordu. Bu yüzden büyük ilahlar, ataların gücünü sınırlama kararı aldı ve ataların gözlerini kararttılar. Bundan sonra atalar diğer insanlar gibi kendilerine yakın olanı görebileceklerdi.(…)

Üç Alem Kavramı :                                                Tro Cortesianus Alyazması

Maya inanışında  3 alem vardır.Yer,Yer altı ve Ruhsal Gök. Yer altı Alemi ve Ruhsal Gök Alemi isi katlara ayrılmıştır. Bu kavram Asya Şamanizm dininde de

aynıdır, fark sadece Gök katlarında kendisini gösterir.

Mayalar’a göre Gök, 13 katmandan oluşurken, Asya’da bu sayı 7 – 9 veya 12 dir.Yeraltı katmanları ise ikisindede 9 dur.

Gök katmanında adına Oxlahuntiku dedikleri 13 ilah bulunurdu. Yer altı  katları ise öte-alemin kötü  ve alt kısımlarını oluştururdu. Burada ikamet edenlerede Bolontiku denirdi.

   El Yapımı Erkek Heykelciği

Özet olarak Mitnal adı verilen Yer altı katmanları cehennemi, Ruhsal Gök ise ışık saçan cenneti tesvir ediyordu.

Vecd yada trans ile gökyüzüne, gök katmanlarına çıkmak isteyen Şamanlar’ın, daha önce öte-alemin kötü ve korkunç katlarına inmesi gerekiyordu.

Şamanizm’deki bu 3 alemi gösteren “Yaşam Ağacı” Maya inanışındada bulunur ve adı “Yaxche”dir.

Yaşam ağacının kökleri tüm yer altı katmanlarına kadar iner, dalları ise gök katmanlarına kadar çıkar.

Ayinler :

Mayalar’da piramitler aynı zamanda tapınak olarak da kullanılmaktaydı. Törenlerde halk pramidin önündeki alanda toplanır, dileklerine, arzularına kavuşabilme umuduyla ilahlardan yardım isterlerdi.   
                                          Ayin Resmi

Ayrıca buluğ yaşına gelme ve evlenme törenleri ile İlahlara karşı şükran festivalleri yine bu alanlarda yapılmaktaydı. Alanda ateşler yakılır, başlarına kartal tüyleri takarak “Yüz ayak” adlı ritmik dansı yaparlardı.

Festivallerde ilahlara meyvalar, altın, bakire kızlar ve küçük çocuklar sunulur ve dans gösterileri yapılırdı. Çocukların sunulma sebebi ise saflık ve temizlik duygularını belirtmek içindi.

Din adamlarının organize ettiği törenlerde dansların yanı sıra Pot-a Tok adı verilen bir çeşit top oyunu, tiyatro benzeri gösteriler, geçit törenleri  gibi etkinlikler sergilenirdi.

Ayin Etkinlikleri :                                      Kartal Yılanı Yeniyor(Meksika sembolü)

- Danslar, şarkılar, oyunlar ve dualar.

- Yiyecekler ve Cinsellik Oruçları.

- Halusinojen Mantarların yenilmesi.

- Psikoaktif Yiyeceklerin yenilmesi.
- Mayalanmaya tabi tutulmuş içkilerin(Balche) içilmesi.

- Yabani Tütün içilmesi.

-Tüyler, kabuklular,turkuvaz, obsidiyen, yeşim, altın, 
bakır obje sunumları.

- Yağmur duaları(Ch’a Chaak töreni)

- Hayvanların kurban edilerek sunumu

- İnsanların kurban edilerek sunumu.

İnsan kurbanları :

1 Seçilmiş Kurbanlar : Savaşta esir alınanlar, köleler veya doğuştan seçilmiş olanlara uygulanır.

2 Gönüllü Kurbanlar : Kendi arzusu ile kurban olmak istiyenlere uygulanır.

Mayalar’a sonradan giren insan kurban uygulamalarında, kurbanın kafası boynundan kesilerek ayrılır yada kalbi çıkarılırdı.

Gerek seçilmiş, gerekse kendi rızası ile kurban olmak istiyenler, bu feci ölüme, yapılan telkin ve vaatlere inandıkları için adeta sevinerek gidiyorlardı.

Onlara imrenilecek bir gelecek vaat ediliyor, öldüklerinde güneşe eşlik edecekler ve dört yıl sonra dünyada daha güzel ve gıpta edilecek bir şekilde yeniden doğacaklardı.

Mayalar’da ölüm, bir yolculuk ve sonrasında yeniden doğuş anlamına geldiğinden, kurbanların gönüllü olmaları birazda bu inanışa bağlıydı.

Maya Dininde Ölüm :

Mayalar’da ölüm, Asya Şamanizm ve Kızılderililer’in ölüm anlayışına ve inanışına benzer.
               Piramidal Tapınak

Ölüm olayı, kişinin “Can” ına, “Ruhsal ikinci benliği”ne yada “Way” adını verdikleri “Eş varlığa” yolculuktur. Yani Şamanizm’de olduğu gibi Mayalar’da da “Astral beden” yada “Esiri beden” inanışı mevcuttur.

Maya kutsal kitabı “Popol Vuh” a göre yolculuğun ilk adımı yer altı alemine(Xibalba) inmektir. Oradaki bekçi köpeğin(xoloidzcuintle) yardımıyla bir ırmağı geçmesi gerekir.

Irmağın geçilmesi yer altı aleminden diğer aleme geçiş demektir.

Mayalar’ın inanışında, bu ırmağı hiçbir yardım almadan geçip cennete doğru gidebilmeleri için, aynı İslam anlayışındaki gibi savaşta şehit olmaları gerekmektedir. Bu inanışı Maya yöneticileri çok iyi kullanmışlardır, günümüz İslam dünyasında olduğu gibi.

Kaynak:

www.wikipedia.org/

ETİKETLER : MAYA UYGARLIĞI   MU KITASI   ŞİRİNCE KÖYÜ   MADEN DAĞI   VENÜS MAYA TAKVİMİ    KUKULKAN    İTZALAR    ŞAMAN    ŞAMANİZM    PALENQUE    İNSAN KURBANLAR 

BENZER KONULAR :  
MAYA Uygarlığı ve Aralık.2013 Gizemi
MAYA Uygarlığında Matematik ve Astronomi
MAYA Uygarlığında Din
   




Tweetle